به گزارش پایگاه خبری سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران امروزه یکی از چالش های عمده ناپایدارکننده شهری کشور، گونه ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی یا حاشیه نشینی است. سكونتگاههای غیر رسمی به مناطقی گفته می‌شود كه مهاجران روستایی و محرومان جامعه شهری را در خود جای داده یا خارج از برنامه‌ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری، عمدتاً بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها به وجود آمده است.
فقدان سند مالكیت رسمی و محرومیت از خدمات و زیرساخت‌های شهری از شاخص‌های این سکونتگاه‌هاست. شرایط موجود و حاكم بر این گونه نواحی در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی بسیار مساعد است.
زمینه سازی جهت ارائه خدمات پایه و زیربنایی، بهسازی و تامین زیرساخت‌ها به منظور كاهش فاصله كالبدی از پیكره اصلی شهر و خدمات‌رسانی فراگیر و رفع تبعیض به ویژه برای گروه‌های كم درآمد آسیب پذیر از مهمترین اهداف طرح توانمندسازی در سكونتگاههای غیر رسمی محسوب می‌شود.
در حال حاضر ۴۲ درصد جمعیت کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه در همین سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند. براساس گزارش سازمان ملل سکونتگاههای غیر رسمی (حاشیه نشینی) چالش اصلی هزاره سوم معرفی شده است.
به طور کلی در دنیا از هر ۶ نفر ۱ نفر در سکونتگاههای غیررسمی زندگی می‌کنند که در صورتی که این روند ادامه پیدا کند و دولت‌ها برنامه‌ای برای این موضوع نداشته باشند تا سال ۲۰۳۰، حدود ۲ میلیارد نفر از جمعیت شهرنشین دنیا در اینگونه سکونتگاه‌ها زندگی خواهند کرد.
**توانمندسازی:
توانمندسازی رویکردی جدید در برنامه‌ریزی برای کاهش فقر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و مجموعه اقداماتی را در بر میگیرد که منجر به شکوفائی قابلیت‌ها و خلاقیت‌های فردی برای ارتقاء وضعیت موجود به وضعیت بهتر شود.
برنامه توانمندسازی عبارتست از مجموعه اقداماتی که به منظور ساماندهی فضایی بافت‌های غیررسمی انجام می‌شود و شامل یک فرایند از پایین به بالا است نه یک نقطه پایانی. این برنامه به معنای مشارکت همه اقشار محروم و فقیر جامعه درباره سرنوشت خود است. راهبرد اصلی این مدل اعتقاد به مردم و اعتقاد به این است که مسائل می‌توانند به بهترین شکل ممکن به دست مردمی که با آن مسائل بطور روزانه زندگی می کنند و به عبارتی گروه‌های ذینفع حل شود.
**عناوین كلی پروژه های توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی در زیر آمده است:
پروژه های بهبود و ارتقاء زیرساخت‌ها و خدمات شهری
پروژه های توانمندسازی در جهت حمایت از گروه های آسیب‌پذیر اجتماعی (كودكان، زنان سرپرست خانوار، معلولین)
پروژه های توانمندسازی اقتصادی شامل ارتقاء وضعیت معیشت؛ اشتغال‌زایی و بهبود مسكن
پروژه‌های ظرفیت‌سازی در مدیریت محلی به خصوص شهرداری‌ها
بر اساس این گزارش افزایش روند رو به تزاید جمعیت پیرامون شهر تهران و افزایش بیش از 10 برابری جمعیت این سکونتگاه ها از سال 1355 در قیاس با افزایش دو و نیم برابری جمعیت کلانشهر تهران نشان از تشدید موضعات مختلف مرتبط با پدیده حاشیه نشینی در استان تهران بوده و تاثیر این مهم بر بیش از 25 درصد جمعیت استان لزوم توجه با سماندهی این جوامع حاشیه ای و توانمند سازی آنها را به ضرورتی حیاتی تبدیل نموده است.
**چهره نمایی حاشیه نشینی استان تهران
مساحت سکونتگاه غیر رسمی استان تهران: 8772 هکتار| جمعیت ساکن در سکونتگاه های غیر رسمی: 2.3 میلیون نفر
مساحت سکونتگاه غیر رسمی شهر تهران: 5553 هکتار| جمعیت ساکن در سکونتگاه های غیر رسمی شهر تهران: 1.2 میلیون نفر
مساحت سکونتگاه های غیر رسمی در کشور: 61657 هکتار| تعداد خانوارهای ساکن در سکونتگاه های غیر رسمی کشور: 318 هزار جمعیت
نعمت الله ترکی رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران با اشاره به مهاجرت 6 میلیون نفری به شهرهای پیرامونی تهران، اظهار کرد: استان تهران 16 شهرستان دارد که تراکم جعیتی برخی از آن ها مانند بهارستان در هر کیلومتر مربع، 10 هزار نفر است. این درحالی است که میانگین استقرار جمعیت در هر کیلومتر مربع در کشور 45 نفر است. این عدد در شهر تهران بیش از 6 هزار نفر محاسبه شده است.
وی یکی از چالشی ترین بحث های استان تهران را ساخت و سازهای غیر مجاز دانست و تاکید کرد: وضعیت استقرار جمعیت با این وسعت سرزمینی در سال 97 نشان می دهد، 35 نقطه روستایی استان تهران در مرز بحران انفجار جمعیت و حاشیه نشینی است.
به گزارش پایگاه خبری سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران هر سال به تهران 250 هزار نفر جمعیت اضافه می شود اما سوال این است این تعداد جمعیت در کجا مستقر میشوند؟ مشخص است که حاشیه نشینی از این جا شکل میگیرد. مکان های حاشیه ای مدیریت نمی شوند و با این حجم از جمعیت حاشیه نشینی رو به ظهور خواهد بود. تمام فرآیندها می گوید اگر این فضا ها مدیریت نشود یعنی جمعیت پذیری بیشتر، بارگذاری فعالیت بیشتر و تغییر کاربری اراضی و باغی بیشتر.
